مرتضی آقاتهرانی، رییس کمیسیون فرهنگی مجلس دوازدهم در گفت‌وگویی اعلام کرده که به هیچ‌وجه امکان بازپس‌گیری لایحه حجاب توسط دولت مسعود پزشکیان نیست. او در گفت‌وگو با پایگاه خبری جمهوریت تاکید کرده که موضوع حجاب و مصوبه‌اش «قانون شده و تمام است!»
به گزارش اعتماد، یک روز بعد از اظهارات مرتضی آقاتهرانی ، احمدرضا رادان فرماندهی فراجا نیز در پاسخ به پرسشی در خصوص روش اجرای طرح نور با توجه به سیاست‌های گفته شده دولت در زمان انتخابات گفت: ما روی چرایی موضوع بحث نداشتیم، ممکن است در چگونگی موضوع نکته‌ای وجود داشته باشد. پس چرایی هست و چگونگی می‌تواند در هر مقطعی تفاوت‌هایی در اجرا داشته باشد.
بازپس‌گیری لایحه حجاب توسط دولت مطالبه‌ای عمومی از مسعود پزشکیان در ایام رقابت‌های انتخاباتی ریاست‌جمهوری و در روزهای نخست پیروزی او بود. به خصوص که پزشکیان در این ایام به شدت از طرح نور در حال اجرا در خیابان‌ها انتقاد کرد و آن را «طرح تاریکی» خواند. این مطالبه از جانب حامیان و رای‌دهندگان به مسعود پزشکیان به شکل پررنگی بعد از اعلام نتایج انتخابات مطرح شد و حتی کسانی که حاضر به شرکت در انتخابات نیز نشده بودند، پیگیری و تعیین تکلیف جدی در این باره را آزمون مهم و نخست مسعود پزشکیان در تحقق به وعده‌های خود خواندند.
محمد قوچانی از چهره‌های رسانه‌ای نزدیک به مسعود پزشکیان و فعال در ستاد انتخاباتی او نیز در ایام رقابت‌های انتخاباتی در مناظره با سعید احدیان، مشاور رسانه‌ای محمدباقر قالیباف در صداوسیما در این باره گفت که در صورت پیروزی پزشکیان، دولت او «قانون اقدام راهبردی و لایحه حجاب و محدودیت فضای مجازی را برمی‌داریم و جامعه را آرام می‌کنیم».
ایده پس گرفتن لایحه حجاب از مجلس تنها محدود به شعارها و گفتمان انتخاباتی مسعود پزشکیان نبود و نیره قوی، مشاور امور بانوان مصطفی پورمحمدی کاندیدای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در نشست گفتمانی مشاوران امور بانوان ستادهای انتخاباتی در دوم تیرماه سال جاری تاکید کرد که در صورت پیروزی پورمحمدی در انتخابات، در دولت او لایحه پس گرفته و اصلاح می‌شود.
حالا اما ریاست کمیسیون فرهنگی مجلس و از اصلی‌ترین چهره‌ها در تدوین و تغییر این لایحه در مجلس و تبدیل آن به مصوبه فعلی حجاب اعلام کرده که از اساس امکان پس گرفتن آن نیست و «موضوع تمام شده است».
واقعیت امر این است که حتی اگر به روایت رییس شورای مرکزی جبهه پایداری از نظر قوانین و اسلوب حاکم بر قانونگذاری «موضوع تمام» هم نشده بود، استرداد این لایحه توسط دولت پزشکیان از نظر حقوقی چندان ممکن نبود، چراکه لایحه قبلی در قوه قضاییه تدوین و تهیه شده بود و نهاد دولت نمی‌تواند لایحه‌ای که در قوه‌ای دیگر تهیه شده است را پس بگیرد.
ابوالفضل ابوترابی، عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس دوازدهم نیز در گفت‌وگویی به این نکته اشاره و تاکید کرده است که «لایحه حجاب را از ابتدا قوه قضاییه تهیه کرد و به مجلس فرستاد و کار بررسی این موضوع در مجلس تمام شده و به شورای نگهبان رفته و دولت نمی‌تواند مصوبه‌ای را از شورای نگهبان پس بگیرد».
این عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس دوازدهم خاطرنشان کرده که «علاوه بر این، از اساس دولت نمی‌تواند دخل و تصرفی در لوایح قوه قضاییه داشته باشد، یعنی نهاد دولت صرفا لایحه قوه قضاییه را تحویل می‌گیرد و به مجلس می‌دهد تا در مجلس درباره آن تصمیم‌گیری شود و امکانی برای استرداد آن ندارد».
در میانه این غائله در مورد قانون حجاب و دولت پزشکیان انتشار اخباری مبنی بر وخامت حال زنی جوان بر اثر شلیک پلیس در شهرهای شمالی کشور خبرساز شده است. خبرگزاری فارس البته می‌گوید شلیک به این زن جوان در جریان طرح پلیس برای مقابله با سرقت بوده و به اجرای طرح نور و موضوع حجاب ارتباطی ندارد.
با وجود همه این موارد سید محمد خاتمی، رییس دولت اصلاحات ۲۲ مرداد در جمع مشاورانش علاوه بر دفاع از کابینه معرفی شده توسط مسعود پزشکیان گفته است که «وقتی پزشکیان می‌گوید طرح نور، طرح سیاهی است، جلوی آن خواهد ایستاد».
معصومه ابتکار، معاون رییس‌جمهوری در دولت‌های روحانی و خاتمی نیز روز ۲۵ مرداد از مسعود پزشکیان خواست اجرای «طرح نور» در خیابان‌ها را فورا متوقف کند. او در پاسخ به اینکه آیا پزشکیان که در ایام تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری گفت طرح نور را از خیابان‌ها جمع می‌کند، می‌تواند برای توقف این طرح و خاتمه آن کاری کند، گفت که فکر می‌کند رییس دولت چهاردهم «باید بلافاصله این مساله را حل‌وفصل و مدیریت» کند.
مساله قانون فعلی در مورد حجاب و طرح نور البته دو موضوع جداگانه است. طرح نور توسط فراجا در حال اجراست و موضوعی که رییس کمیسیون فرهنگی مجلس آن را قانون حجاب خوانده هنوز توسط شورای نگهبان تایید نهایی نشده است و از لحاظ حقوقی نمی‌توان برای آن لفظ «قانون» را به کار برد، اما و بعد از چندین بار رفت و آمد بین مجلس و شورای نگهبان در مراحل پایانی است.
بنابراین در هر مورد باید دو استراتژی متفاوت از جانب مسعود پزشکیان در پیش گرفته شود. مورد نخست در مورد طرح نور توسط پزشکیان موضع‌گیری شفاف‌تری داشته است. از این جهت عقب‌نشینی در این مورد نیز برای دولت پرهزینه‌تر خواهد بود، چراکه وقتی رییس‌جمهور به صراحت این طرح را «تاریکی» خوانده سکوت یا انفعال در برابر اجرای آن با واکنش جامعه رو‌به‌رو می‌شود.
در مورد مصوبه حجاب از مجلس یازدهم هم به نظر می‌رسد دولت پزشکیان با یک «کار رو به اتمام» مواجه است. طبیعی است که اگر مسعود پزشکیان به عنوان رییس دولت چهاردهم این مصوبه را – بعد از تایید نهایی در شورای نگهبان- ابلاغ کند با واکنش افکار عمومی و مطالبه‌گران توقف این دست از قانون‌نویسی مواجه می‌شود و اگر آن را ابلاغ نکند نیز رییس مجلس می‌تواند با استفاده از اختیارات خود قانون را ابلاغ کند. در مرحله بعد ممکن است پزشکیان در اجرای قانون تعلل کند که باز هم امکان برخورد جدی از جانب اصولگرایان مجلس دوازدهم در این زمینه وجود دارد و می‌توانند از طرق مختلف با رییس دولت و وزارت کشور در زمینه عدم اجرای این قانون برخورد کنند.
از این جهت به نظر می‌رسد در شرایط فعلی، در وضعیتی که پزشکیان درگیر رای اعتمادها از مجلس دوازدهم نیز است مساله حجاب برای او و دولتش به نوعی به پاشنه آشیل تبدیل می‌شود. هم حامیان و رای‌دهندگان برای توقف روند کنونی فشار می‌آورند و هم نیروهای منتقد از جهتی دیگر دولت او را برای اجرای قانونی که در جای دیگری تهیه و تدوین می‌شود و دولت تنها باید مجری آن باشد تحت فشار قرار دهند.
مدافعان لایحه و مصوبه حجاب که عموما رقبای انتخاباتی مسعود پزشکیان نیز هستند از مدت‌ها پیش آماده مانور روی مساله حجاب در تقابل با دولت پزشکیان بوده‌اند. فرشته روح‌افزا، نماینده بانوان ستاد انتخاباتی سعید جلیلی ۱۲ تیرماه سال جاری مدعی شده در دولت پزشکیان مردان در ظاهر نهج‌البلاغه می‌خوانند و زنان ظاهرا محجبه هستند، اما باطن آن کاملا آمیخته با فرهنگ غربی است؛ رییس‌جمهور شدن پزشکیان نه تنها حجاب، بلکه کل دین را مورد خطر جدی قرار می‌دهد.
او با بیان اینکه «در صورت رییس‌جمهور شدن پزشکیان، سال ۱۴۰۷ دیگر حجاب و مذهب در ایران وجود نخواهد داشت»، همچنین مدعی شده بود که «پیش‌بینی می‌کند در صورتی که ۴ سال پزشکیان در مسند قدرت قرار گیرد وضعیت خانواده و روابط نامشروع مانند غرب می‌شود، چراکه جریان نزدیک به مسعود پزشکیان در مواردی به دنبال عادی‌سازی همجنس‌بازی است!»
روزنامه کیهان نیز پیش از این در موضع‌گیری در مقابل زهرا بهروزآذر که باحکم مسعود پزشکیان به عنوان معاون امور زنان ایشان معرفی شده و در اولین اظهارنظر گفته بود که «در طرح نور، نوری مشاهده نشده است»، نوشت: «بله از کسانی که فاقد بصیرت هستند نباید انتظار دیدن داشت.بی‌تردید حجاب نور است و همه اسبابی که مردم را به این نور دعوت و دلالت می‌کند، نورانی است».
در بعد پنهان دیگری از این ماجرا، برخی تصور می‌کنند که موضوع حجاب برای ایجاد تنش برای دولت پزشکیان بعد از پیروزی او ابعاد جدیدی به خود گرفته است. صالح نیکبخت، حقوقدان و وکیل دادگستری، ۱۸ مرداد سال جاری در یادداشتی در روزنامه اعتماد به طرح این سوال پرداخته که «برخوردهای تند با بدحجابی قبل از تشکیل دولت پزشکیان، چه هدفی را دنبال می‌کند؟» و نوشته است: «هر روز مساله جدیدی با محوریت این نوع برخورد‌ها به وقوع می‌پیوندد و بر حجم نارضایتی‌های عمومی می‌افزاید. این در حالی است که هنوز قانون حجاب و عفاف در مجلس و سایر نهاد‌های تقنینی تصویب نشده است. یعنی قبل از تصویب قانون، برخی افراد و جریانات به صورت آتش به اختیار و فراتر از قانون به هر اقدامی که مایل باشند دست زده و جامعه را ملتهب می‌کنند.»
نیکبخت همچنین در بخش دیگری از این یادداشت به سناریویی برای «ناراضی‌سازی مردم و حامیان پزشکیان از طریق برخوردهای حوزه حجاب» اشاره و تاکید کرده است که «افراد و گروه‌هایی که گفتمان آنها در انتخابات ۱۴۰۳ با رای منفی مردم مواجه و مشخص شد که مردم این رویکرد را نمی‌پسندند تلاش می‌کنند، اعتماد مردم به دولت منتخب را خدشه‌دار سازند. هر چند تلاش‌های بسیاری در نیروی انتظامی صورت می‌گیرد، اما واقع آن است برخی رخداد‌ها که به نام این نیرو تمام می‌شود تماما مبتنی بر انگاره‌های غیرقانونی و فراقانونی است، رخداد‌هایی که افکار عمومی را جریحه‌دار ساخته و التهابات بسیاری در جامعه ایجاد می‌کند. همه منتظرند ببینند دولتی که شعار اصلی خود را حاکمیت قانون، تعامل و مدارا قرار داده، چگونه قرار است به چنین رفتارهای تند، سلبی و فراقانونی پایان بدهد؟»
اصل ۸۵ قانون اساسی، در ۷۰ ماده تصویب و برای شورای نگهبان ارسال شد که هم اینک برای رفع ایرادات شورای نگهبان در کمیسیون مربوطه در حال بررسی و نهاییسازی است تا مجددا برای رفع ایرادها به شورای نگهبان ارسال شود».
علاوه بر این در بخش‌های دیگر این اطلاعیه تاکید شده که ریاست قوه قضاییه در برهه‌های زمانی مختلف هم به صورت شفاهی و هم به صورت عملی قوانین موجود در زمینه حجاب و عفاف را برای برخورد با آنچه «ناهنجاری» خوانده شده، «کافی» می‌دانسته است.
این بحث بین دولت سیزدهم و قوه قضاییه در شرایطی صورت گرفت که محتوای درز پیدا کرده از مصوبه مجلس یازدهم درباره لایحه حجاب با واکنش‌های زیادی از جانب حقوقدان‌ها، کارشناسان و اهالی رسانه رو‌به‌رو شده بود.
تردیدی نیست که وقتی کار بررسی مصوبه مجلس یازدهم در حوزه حجاب نهایی و موضوع به صورت قانون ابلاغ شود دست‌انداز اجرای آن، نه با اقلیت مجلس یازدهم و دوازدهم که این مصوبه را ذیل اصل ۸۵ تدوین و تصویب کردند که با دولت پزشکیان و در بخش موارد تنبیهی و اجراییات احکام با دستگاه قضا خواهد بود.
از این حیث به نظر می‌رسد در شرایط فعلی قوه قضاییه و رییس دستگاه قضا آماده تدوین لایحه‌ای جدید با همکاری دولت وقت برای اصلاح این مصوبه پرحاشیه و پردست‌انداز هستند. این اقدام پزشکیان برای تهیه و ارسال لایحه‌ای جدید با طی مراتب قانون و همکاری با قوه قضاییه البته اقدامی بلندمدت است که نمی‌تواند حواشی ناشی از اجرای قانون در حال نهایی شدن را بگیرد، اما می‌تواند نشانی از پایبندی دولت چهاردهم و رییس آن، به وعده‌ها باشد.
گشت های ارشاد در سطح کشور را بکاهد و به وعده خود در این‌باره عمل کند. تردیدی نیست که رییس جمهور مطابق وعده خود نمی‌تواند در مقابل موضوع طرح نور بی تفاوت باشد.
نکته دیگری که مسعود پزشکیان می‌تواند و باید به آن توجه کند، تعامل با بخشی از نیروهای اصولگراست که نسبت به طرح نور و مصوبه مجلس یازدهم انتقاد دارند. ایجاد این اجماع می‌تواند یک تجلی جدی از ادعای پزشکیان در زمینه اجماع فراجناحی باشد و موضوع حجاب به نخستین نمونه چنین رویکردی تبدیل شود.
با مرور دیالوگ‌های داخلی جریان اصولگرایی در بهار سال جاری مشخص است که موضوع حجاب و قوانین قبلی و در حال تدوین این موضوع و البته طرح نور محل اختلاف‌نظر جدی بین نیروهای این جریان است، بنابراین پتانسیلی جدی برای دولت در جهت همراهی نیروهای غیراصلاح‌طلب برای مقابله با این موارد وجود دارد.
که «بیت رهبری» حتی از به کارگیری واژه «یک مقام آگاه» نیز به شدت پرهیز می‌کند.او همچنین خطاب به مهدی فضائلی نوشت که نظری که به رهبری «نسبت داده‌اید، خارج از روال یاد شده و از جانب شما، دور از انتظار بوده است.»
رویه حمله به فضائلی در پیام‌رسان ایتا به دلیل نقد تلویحی طرح نور به اندازه‌ای شدید بود که صدای روزنامه اصولگرای فرهیختگان را نیز در آورد و در مطلبی تاکید کرد: «دایره انقلابیون در پیام‌رسان ایتا در دو روز گذشته تا حدی تنگ شد که حتی دفتر رهبری نیز در آن جای نگرفت. مهدی فضائلی، عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب وقتی از تذکر به برخی مسوولان بابت رفتارهای بی‌قاعده در حوزه حجاب نوشت، به شدت مورد حملات گروه‌های فعال در ایتا قرار گرفت و حتی اخبار جعلی مبنی بر توبیخ فضائلی در این پیام‌رسان دست به دست شد اما از آنجایی که قرار نیست در این اتاق‌های ایزوله تکذیبیه‌ها نیز دست به دست شوند راه به جایی نبرد. با وجود آنکه حساب رسمی دفتر رهبر انقلاب با عنوان «رسانه‌نگار» نیز توییت فضائلی را بازنشر کرده بود، ایتایی‌ها و ویراستی‌ها ترجیح‌شان این بود برای توجیه برخی تندروی‌ها هرگونه نسبت ناروایی را به اعضای دفتر بدهند ولی فضای موجود را لایق تذکر ندانند و پنبه را محکم‌تر توی گوش‌شان فرو کنند.»
در طرف دیگر ماجرا حامیان مصوبه مجلس یازدهم نیز به صف منتقدان طرح نور پیوستند. پایگاه رجانیوز، نزدیک به جبهه پایداری در مطلبی در این باره نوشته است: «در حالی که لایحه مصوب حجاب که تقریبا دیگر می‌شود آن را قانون نامید، منتظر تایید و ابلاغ است، طرح نور یا همان گشت ارشاد سابق مجددا به اجرا گذاشته می‌شود. کدام طرح نور؟ طرحی که در واقع گشت ارشادی است که توسط همین مجری تعطیل شده است. با چه منطقی؟ با کدام بهبود؟ با کدام تفاوت؟ نمی‌دانیم».
این اختلافات البته بعدها ذیل سونامی درگیری‌های دیگر اصولگرایان در انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم کمرنگ شد، اما بدون شک محو نشده است. مسعود پزشکیان می‌تواند از این ظرفیت و تفاوت دیدگاه در اردوگاه اصولگرایی برای مقابله با این دو موضوع استفاده کند . موضوعاتی که بدون شک پاشنه آشیل دولت پزشکیان در شرایط فعلی برای تخریب یا ایجاد نارضایتی رای‌دهندگان محسوب می‌شود. پزشکیان باید استراتژی‌های مختلف را در این زمینه در بستر رایزنی‌های غیررسمی پیگیری و فراموش نکند که «گردنش» را در برابر وعده‌هایش گرو گذاشته است.
