مسئله مالکیت جزایر سه‌گانه خلیج فارس، یعنی تنب بزرگ، تنب کوچک، و ابوموسی، یکی از موضوعات مورد مناقشه میان ایران و امارات متحده عربی است. این جزایر که در تنگه هرمز و آب‌های استراتژیک خلیج فارس قرار دارند، از لحاظ جغرافیایی و استراتژیک اهمیت زیادی دارند. ایران و امارات هر دو ادعای مالکیت بر این جزایر دارند، اما شواهد تاریخی، حقوقی، و ژئوپلیتیکی، نشان می‌دهد که این جزایر از دیرباز به ایران تعلق داشته و دارند. این مقاله به بررسی اسناد تاریخی و حقوقی پیرامون مالکیت این جزایر پرداخته و دلایل مستند برای تعلق این جزایر به ایران را بررسی می‌کند.
۱. شواهد تاریخی
۱.۱ مالکیت تاریخی ایران پیش از استعمار بریتانیا
جزایر سه‌گانه، از دیرباز بخشی از قلمرو ایران بوده‌اند و تاریخ مالکیت ایران بر این جزایر به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد. در منابع تاریخی و نقشه‌های قدیمی، این جزایر همواره به‌عنوان بخشی از ایران شناخته می‌شدند. برای مثال، نقشه‌های جغرافیایی مربوط به دوره‌های صفویه و قاجار، جزایر تنب و ابوموسی را به‌وضوح به‌عنوان بخشی از ایران نشان می‌دهند.
ایران در طول تاریخ، همواره حضوری مؤثر در آب‌های خلیج فارس داشته و کنترل جزایر استراتژیک این منطقه از جمله جزایر سه‌گانه را به عهده داشته است. همچنین، در دوران مختلف، نیروی دریایی ایران نقش مهمی در حفظ امنیت این منطقه ایفا کرده است. در زمان امپراتوری‌های ایران، جزایر خلیج فارس به‌عنوان نقاط استراتژیک در حمل‌ونقل دریایی و تجارت، همواره بخشی از قلمرو ایران بوده‌اند.
۱.۲ نقش استعمار بریتانیا در مناقشه
تا قرن نوزدهم، کنترل ایران بر جزایر سه‌گانه بی‌چون‌وچرا بود. اما با ورود بریتانیا به منطقه و گسترش استعمارگری در خلیج فارس، تلاش‌هایی برای تضعیف نفوذ ایران در این منطقه آغاز شد. در اوایل قرن بیستم، بریتانیا با امضای قراردادهایی با شیوخ محلی برخی مناطق خلیج فارس، از جمله شیخ‌نشین رأس‌الخیمه و شارجه، تلاش کرد تا بر این مناطق نفوذ خود را گسترش دهد. با این حال، هیچ یک از این قراردادها، به‌صورت مستقیم حاکمیت جزایر سه‌گانه را به امارات متحده عربی یا شیوخ محلی واگذار نکرده است، چرا که این جزایر تحت حاکمیت ایران باقی مانده بودند.
در واقع، بریتانیا در سال ۱۹۰۳ به‌طور موقت نیروی دریایی خود را در این جزایر مستقر کرد، اما هیچگاه به طور رسمی مالکیت این جزایر را به شیوخ محلی واگذار نکرد و این جزایر همچنان تحت حاکمیت ایران شناخته می‌شدند.
۲. مبانی حقوق بین‌الملل
۲.۱ قراردادهای بین‌المللی و جایگاه جزایر سه‌گانه
در چارچوب حقوق بین‌الملل، اسناد و مدارک تاریخی نشان می‌دهد که ایران از دیرباز مالک قانونی این جزایر بوده است. در سال ۱۹۷۱، هنگامی که بریتانیا از مناطق تحت‌الحمایه خود در خلیج فارس خارج شد و امارات متحده عربی شکل گرفت، ایران با حضور نظامی در جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک، و ابوموسی، مجدداً حاکمیت خود را بر این جزایر اعمال کرد. این اقدام در چارچوب حقوق بین‌الملل و با موافقت طرف بریتانیایی انجام شد و هیچگونه مخالفت جدی بین‌المللی از سوی کشورهای دیگر، از جمله شیوخ محلی، مطرح نشد.
۲.۲ اعلامیه‌های سازمان ملل و موضع حقوقی ایران
سازمان ملل متحد نیز در دوران مختلف به مسئله مالکیت جزایر سه‌گانه پرداخته است. در دهه ۱۹۷۰، پس از خروج بریتانیا از منطقه، ایران با اعمال حاکمیت بر جزایر سه‌گانه، آن‌ها را مجدداً تحت کنترل خود قرار داد. از سوی دیگر، هرگونه ادعای امارات متحده عربی در مورد این جزایر، بر مبنای تاریخچه کوتاه حضور بریتانیا در منطقه و قراردادهای مشروطه با شیوخ محلی بنا شده است که مبنای قانونی محکم و قابل‌استنادی در حقوق بین‌الملل ندارد.
۳. استدلال‌های ژئوپلیتیکی و امنیتی
۳.۱ اهمیت استراتژیک جزایر سه‌گانه
جزایر سه‌گانه به دلیل موقعیت استراتژیک خود در تنگه هرمز، یکی از مهم‌ترین مناطق جهان برای تجارت نفت و انرژی به شمار می‌روند. از آنجا که بخش عمده‌ای از صادرات نفت جهان از طریق تنگه هرمز انجام می‌شود، کنترل این جزایر برای ایران از اهمیت بالایی برخوردار است. تسلط ایران بر این جزایر به معنی توانایی در کنترل جریان تردد کشتی‌های تجاری و نظامی در این منطقه حیاتی است.
از سوی دیگر، ادعای امارات متحده عربی بر این جزایر می‌تواند امنیت منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز را تهدید کند، زیرا با توجه به روابط امارات با برخی قدرت‌های خارجی، ممکن است تلاش‌هایی برای تغییر توازن قدرت در این منطقه استراتژیک انجام شود.
۳.۲ نقش ایران در حفظ امنیت خلیج فارس
ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین کشورهای منطقه خلیج فارس و با تاریخی دیرینه در این منطقه، همواره نقش مؤثری در حفظ امنیت و ثبات این منطقه داشته است. جزایر سه‌گانه که بخشی از خاک ایران محسوب می‌شوند، به‌عنوان نقاط استراتژیک در تأمین امنیت و جلوگیری از حضور نیروهای بیگانه در خلیج فارس اهمیت ویژه‌ای دارند. ایران به‌عنوان کشوری که از دیرباز در آب‌های خلیج فارس حضور داشته و کنترل این منطقه را بر عهده داشته است، نقش مؤثری در حفظ ثبات منطقه ایفا می‌کند.
نتیجه‌گیری
با توجه به شواهد تاریخی، اسناد حقوق بین‌الملل، و اهمیت ژئوپلیتیکی منطقه، به‌وضوح مشخص است که جزایر سه‌گانه خلیج فارس متعلق به ایران است. ایران در طول تاریخ، چه قبل از استعمار بریتانیا و چه بعد از آن، همواره مالکیت خود بر این جزایر را حفظ کرده است. تلاش‌های امارات متحده عربی برای ادعای مالکیت بر این جزایر بر مبنای اسناد و تاریخچه ضعیفی است که در مقابل شواهد و مدارک معتبر تاریخی و حقوقی ایران، پایه و اساسی ندارد. در نتیجه، بر اساس اصول حقوق بین‌الملل و حقایق تاریخی، این جزایر به‌طور قاطع بخشی از سرزمین ایران محسوب می‌شوند و هرگونه ادعا در خلاف این موضوع فاقد وجاهت حقوقی است.
بسیار مفید است خدا قوت